توانمندسازی مستضعفین با تمرکز بر تعلیم و تربیت اقتصادی (مطالعه موردی کمیته امداد امام خمینی ره خراسان رضوی)

چکیده یقینا فقرزدایی و توجه ویژه به مستضعفین از خواسته های همه مسلمانان و جزء اهداف اصلی نظام اسلامی است. در این زمینه لزوما نباید نگاه صدقه ای داشت بلکه ایجاد سازوکاری که در آن یا فقر به وجود نیاید و یا اگر به وجود آمد با آن مقابله شود به صواب نزدیک تر خواهد بود. یکی از این سازوکارها، توانمندسازی خود مستضعفین می باشد چرا که این توانایی را در آن ها ایجاد می کند که مادامی که عوامل فقرآفرین در جامعه وجود داشته باشد با آن مبارزه نمایند. یکی از حوزه های توانمندسازی، توانمندسازی اقتصادی می باشد. سوال اصلی در این تحقیق این می باشد که «مولفه های محوری جهت تدوین برنامه های تعلیم و تربیت با هدف توانمندسازی مستضعفین چیست؟». در راستای پاسخ به سوال فوق ابتدا به بررسی تجربیات دنیا از طریق برخی از موسسات ملی و بین المللی در کشورهای مختلف پرداختیم. سپس با استفاده از آیات و روایات مربوط به فقر فهم خود را از نظر اسلام در مورد توانمندسازی فقرا ارائه نموده و در گام آخر به سراغ کارشناسان کمیته امداد امداد امام خمینی (رحمه الله علیه) خراسان رضوی رفته و با مصاحبه گرفتن از آن ها مجموع داده های حاصله را با استفاده از روش تحقیق داده بنیاد تحلیل نموده و مولفه های محوری تعلیم و تربیت اقتصادی مستضعفین را استخراج نموده ایم. بررسی تجربیات کشورهای دنیا نشان می دهد که وجه مشترک اکثر فعالیت ها در این زمینه در چهار گام مبارزه با عوامل فقرآفرین، کمک های بیرونی، خروج از فقر و تثبیت وضعیت خروج از فقر تجلی می یابد. یافته های حاصل از مصاحبه با کارشناسان نیز در یک سه گانه تفکر اقتصادی، نظریات اقتصادی و مباحث کاربردی اقتصادی خلاصه می گردد. نکته قابل توجه این است که از نظر اسلام توانمندسازی محرومین در یک بستر سه گانه ارتباط با خود، خدا و دیگران اتفاق می افتد در حالی که هم تجربیات کشورهای دنیا و هم نظر کارشناسان کمیته امداد بیشتر به دو مقوله نخست معطوف گشته و از بستر مهم ارتباط با خدا غفلت نموده اند. در مجموع پس از کدگذاری داده ها و استخراج مفاهیم کلیدی و دسته بندی آن ها مقوله های حاصله در قالب استانداردهای آموزشی ارائه شده است. کلمات کلیدی: توانمندسازی مستضعفین، تعلیم و تربیت اقتصادی، کمیته امداد امام خمینی، فقرزدایی